Seminarium z cyklu „Lokalne, regionalne, krajowe i ponadnarodowe: cztery spojrzenia na zmianę społeczną i ład społeczny”
18 02 2025
Przekazujemy informacje nt. seminarium z cyklu „Lokalne, regionalne, krajowe i ponadnarodowe: cztery spojrzenia na zmianę społeczną i ład społeczny”
***
Serdecznie zapraszamy na seminarium Zakładu Socjologii Teoretycznej i Zespołu Badań nad Zmianą Społeczną i Tradycją z cyklu „Lokalne, regionalne, krajowe i ponadnarodowe: cztery spojrzenia na zmianę społeczną i ład społeczny”,
które odbędzie się on-line w poniedziałek, 24 lutego 2025 r., o godz. 15.00:
prof. Jacek Kurczewski (ISNS UW)
wygłosi referat
pt. Praworządność jako zagadnienie socjologiczne – część druga
oraz
prof. Małgorzata Fuszara (ISNS UW)
wygłosi referat
pt. Posłuszeństwo prawu
***
Komentatorzy: prof. Andrzej Rychard (IFiS PAN), dr Kamil Joński (SGH)
Prowadząca seminarium: prof. dr hab. Joanna Kurczewska
Link do wydarzenia: LINK
Identyfikator spotkania: 919 5263 8540
Kod dostępu: 345261
***
Abstrakty:
1. Praworządność jako zagadnienie socjologiczne – część druga
Rok temu w ramach seminarium prof. Joanny Kurczewskiej odbyła się dyskusja nt praworządności. Podtrzymuję, to co wówczas powiedziałem we wprowadzeniu do dyskusji: „Sytuacja jest badawczo wyjątkowo interesująca a społecznie niebezpieczna. Kryzys praworządności w Polsce jest wyzwaniem dla socjologii, która powinna ująć go w kategoriach teoretycznych.” Tyle, że wciąż odczuwa się niedosyt badań empirycznych, które uzupełniałyby naszą obserwację uczestniczącą.
Prezentowane tym razem referaty nawiązują do cyklu badań nad społecznym poczuciem praworządności prowadzonych w Katedrze Socjologii i Antropologii Obyczajów i Prawa ISNS Uniwersytetu Warszawskiego. W 2023 r. było to badanie było to badanie jakościowe do którego odwołuje się prof. Małgorzata Fuszara, w 2024 dwa badania ankietowe, jedno na reprezentatywnej próbie losowej (20-30 V, CBOS, mixed-mode, N =1038), drugie na próbie kwotowo-losowej (CBOS. CATI, N = 1000).
Badania wskazują na to jakie czynniki są w opinii społecznej uważane za najważniejsze dla funkcjonowania praworządności i jakie w obecnej sytuacji po latach zmian wprowadzanych w sądownictwie preferowane są metody jej przywracania. Wskazują na zróżnicowanie zaufania wobec sędziów. Dają też z jednej strony przeważająco krytyczną ocenę prawa i jego stosowania, z drugiej zaś utrzymujące się przywiązanie większości do zasady posłuszeństwa wobec prawa.
Te szczegółowe wyniki badawcze (zob. J. Kurczewski w „Rzecz o prawie” z 3-07-24 i J. Kurczewski i M. Fuszara w „Tygodniku prawników” z 29-01-25) pozwalają na określenie roli ujawniającego się w nich prawa intuicyjnego jako podstawy dla działań naprawczych skierowanych na prawo oficjalne.
2. Posłuszeństwo prawu
Wywodząca się z prac Adama Podgóreckiego tradycja badania opinii społecznej na temat przestrzegania prawa nakazywała zadawanie pytań na reprezentatywnych próbach społeczeństwa polskiego. Zaintrygowani wielokrotną , choć ze znaczącymi wyjątkami, powtarzalnością wyników postanowiliśmy przeprowadzić badania w sposób pozwalający na dłuższe wypowiedzi respondentów i uzasadnienia wybranych odpowiedzi. Zapytaliśmy więc o przestrzeganie prawa w przeprowadzonym w Internecie badaniu pozwalającym na dłuższe, bardziej szczegółowe uzasadnienia dokonywanych wyborów. Nasza intuicja badawcza okazała się trafna – niezależnie od wyboru odpowiedzi największą grupę stanowili, jak się okazuje, zwolennicy prawa naturalnego, którzy prymat przyznają albo innemu systemowi normatywnemu, albo własnym wyborom. Uzasadnienia dla wyborów poszczególnych wypowiedzi pokazały, że nietrafne są używane tradycyjnie nazwy „oportunistów” i „anarchistów”, a oczekiwanie na zmiany prawa niezależne są od postaw wobec prawa. Cały tekst artykułu prof. M. Fuszary, prof. J. Kurczewskiego i dr P. Orzechowskiego zamieszczone zostały w nr 3/ 2024 Zeszytów Naukowych KUL Tom 67 Nr 3 (2024): Zeszyty Naukowe KUL